Nasze kilkuletnie doświadczenie pracy na gruncie pomocy kobietom w nieplanowanych ciążach pokazuje, że wiele osób nadal nie dysponuje odpowiednią wiedzą na temat funkcjonowania własnego organizmu. Chcielibyśmy pomóc w uzupełnieniu tych braków i z tego względu w kolejnych artykułach z cyklu Tajemnice ciała będziemy zajmować się m.in. żeńskim i męskim układem płciowym, a także ich fizjologią, to znaczy mechanizmami rządzącymi tymi układami. Zaczniemy od tego, co bardziej złożone, czyli od kobiety. Do dzieła!

Narządy płciowe zewnętrzne

Jak pamiętamy jeszcze ze szkoły, żeńskie narządy płciowe dzielą się na zewnętrzne i wewnętrzne. Narządy zewnętrzne są, mniej lub bardziej, widoczne na powierzchni ciała i tworzą tzw. srom niewieści. Wliczamy tutaj wzgórek łonowy, który przechodzi w wargi sromowe większe. W okresie dorastania tę część układu płciowego kobiety porasta owłosienie, którego intensywność zależy od genetycznych uwarunkowań konkretnej niewiasty. Wargi sromowe większe otaczają podłużną szparę sromową, w górnej części której znajduje się silnie unerwiona łechtaczka. Mówiło się kiedyś, że łechtaczka to niewielki punkcik, który służy tylko temu, żeby dawał kobiecie przyjemność. Tymczasem okazuje się, że, po pierwsze, łechtaczka jest zdecydowanie większa i to, co widać, to tylko… wierzchołek góry lodowej. Po drugie, stymulowanie łechtaczki w czasie zbliżenia seksualnego zwiększa ukrwienie pochwy i jej temperaturę, nawilża pochwę, a także wpływa na zmianę położenia szyjki macicy. Wszystko to razem ma wpływać na większą gotowość dróg rodnych kobiety do przyjęcia męskiego nasienia. A zatem – łechtaczka jest ważna dla prokreacji. Z łechtaczką łączą się wargi sromowe mniejsze. Tu kolejna dygresja: wargi sromowe, zarówno większe, jak i mniejsze, mogą mieć różne kształty, kolory i różną wielkość. Nie jest tak, że ta część ciała wygląda u każdej kobiety tak samo… Wargi sromowe mniejsze otaczają przedsionek pochwy. W jego tylnej części znajduje się wejście do pochwy otoczone błoną dziewiczą lub jej strzępkami, a w przedniej – ujście zewnętrzne cewki moczowej.

Narządy płciowe wewnętrzne

Najwięcej dzieje się za kulisami. Tradycyjnie do narządów płciowych wewnętrznych, które są schowane w miednicy małej, zalicza się jajniki, jajowody, macicę i pochwę. Ja dodałabym jeszcze mózg. To dzięki ścisłej współpracy z podwzgórzem i przysadką mózgową dochodzi do procesów, które warunkują płodność. Niesamowite! Tymczasem przyjrzyjmy się jajnikowi.

Jest to parzysty gruczoł płciowy żeński, inaczej nazywany gonadą żeńską. To właśnie w nim w czasie owulacyjnych cykli miesiączkowych  dojrzewają komórki jajowe oraz są wydzielane hormony płciowe w charakterystycznie zmieniających się ilościach. Jajnik ma kształt migdała, a jego rozmiary u dorosłej kobiety wynoszą ok. 4×2,5x1cm. W jajniku znajdują się pęcherzyki pierwotne, których liczba maleje wraz wiekiem kobiety, oraz pęcherzyki wzrastające na różnych etapach rozwoju. W zależności od fazy cyklu miesiączkowego może być w nim obecny dominujący pęcherzyk jajnikowy (dojrzewający lub pęknięty), a tuż po jajeczkowaniu – ciałko żółte.

Jajowody też są dwa. Są to cienkie przewody o długości 12-15 cm. Jeden koniec jajowodu stanowi ujście do macicy, a drugi – ujście brzuszne otwierające się do jamy otrzewnej w sąsiedztwie jajnika. Co ważne, jajowód nie jest na stałe połączony z jajnikiem! Najdłuższy z tzw. strzępków jajowodu przylega do jajnika i w momencie owulacji próbuje przechwycić komórkę jajową. Funkcją jajowodu, poza tą polegającą na przechwytywaniu komórki, jest również: transport plemników zdążających do komórki jajowej; miejsce zapłodnienia komórki jajowej przez plemnik, a więc – miejsce poczęcia; transport zarodka do macicy; transport niezapłodnionej komórki jajowej do macicy.

Macica ma kształt spłaszczonej gruszki. Jej długość wynosi 7-9 cm, z czego 2 cm to długość szyjki macicy. Ściana macicy składa się z trzech części: błony śluzowej (endometrium), która wyścieła jamę macicy; grubej warstwy mięśniowej; otrzewnej, częściowo pokrywającej macicę od zewnątrz. Endometrium ma zdolność do odnowy i przemian w każdym cyklu miesiączkowym – odróżnia ją to od błon śluzowych innych narządów. Funkcja ta umożliwia zagnieżdżenie się zarodka i jego rozwój aż do momentu porodu. Jeżeli jednak nie nastąpi poczęcie dziecka, błona śluzowa złuszcza się wraz z towarzyszącym niedużym krwawieniem. Jest to miesiączka. Podobno jeden z angielskich terminów medycznych określa miesiączkę „płaczem macicy”. Fragment macicy, jej szyjka, wydziela śluz, który odpowiada ze transport plemników oraz ich przetrwanie.

Pochwa jest mięsistym przewodem biegnącym w głąb miednicy małej, łączącym przedsionek pochwy z szyjką macicy. Wewnątrz jest wyścielona błoną śluzową, pod którą znajduje się warstwa mięśniowa. Pochwa w czasie współżycia płciowego stanowi pierwszy etap wędrówki plemników. Służy również do odprowadzania krwi miesiączkowej i śluzu szyjkowego. Podczas porodu tworzy zewnętrzny odcinek tzw. części miękkiej kanału rodnego.

Konwalia

Jestem Konwalia i tak jak Edyta Geppert śpiewam życie: tak, jak czuję – najserdeczniej. Chciałabym, żeby każdy mój tekst na tym blogu sprowadzał się właśnie do tego, co zawarłam w tytule. Nic więcej.